Słowniczek pojęć i terminów SUPowych

Deski SUP

SUP – ang. stand up paddle czyli wiosłowanie na stojąco.

Paddleboard – inna nazwa na deskę SUP, dosłownie z języka angielskiego deska wiosłowa, deska do wiosłowania.

Drop-Stitch – cienkie, nylonowe nici występujące wewnątrz deski SUP, łączące górny pokład z dolnym. Odpowiedzialne za kształt i strukturę deski SUP.

MSL – technologia produkcji desek SUP. Polega na termicznym zgrzewaniu dwóch warstw tkaniny PVC. Dzięki temu otrzymujemy deski o większej wytrzymałości i sztywności.

Pokład – górna część deski pokryta najczęściej pianką EVA oraz wyposażona w dodatkowe elementy jak d-ringi, uchwyty do noszenia, zawór, czy kickpad. Zwany też czasem deck (ang. pokład).

Pianka EVA – antypoślizgowy, miękki materiał znajdujący się na górnym pokładzie deski wykonany z syntetycznej pianki . Najczęściej wycięty w kształty dodatkowo poprawiające przyczepność i odpływanie wody. Nazywana także deckpadem.

Pad transportowy – specjalnie skonstruowana pianka do osłony relingów i bagażników dachowych podczas transportu desek na dachu samochodu. Chroni zarówno nasz paddleboard jak i samochód. Stosowana razem z pasami mocującymi.

KickPad – podpórka (zwana czasem pedałem) pod stopę znajdująca się z tyłu deski na rufie. Powstaje ze specjalnie uniesionej w tym celu antypoślizgowej pianki EVA pokrywającej pokład. Dzięki niemu możemy zaprzeć stopę i wykonywać trudniejsze manewry (patrz: Pivot) bez ryzyka wpadnięcia do wody. Wywodzi się z surfingu – na deski nakleja się właśnie specjalne antypoślizgowe kickpady dla poprawienia stabilności przy trudniejszych manewrach

Pivot / pivot turn – czyli szybki zwrot na desce. Polega na zanurzeniu rufy deski SUP, tak aby uniósł się dziób i cała deska mogła się obrócić w miejscu. Aby to osiągnąć, musisz przesunąć się na rufę SUP’a i dociążyć tylną nogę. Sztuką jest znalezienie odpowiedniego miejsca, w którym nos (dziób) deski znajduje się już nad wodą, a ty nadal masz kontrolę nad paddleboardem i możesz go stabilnie obrócić. Po znalezieniu odpowiedniego punktu możesz zacząć wiosłować do przodu lub do tyłu, aby kontrolować kierunek obrotu.

Cumowanie - czynności prowadzące do unieruchomienia naszej jednostki pływającej (SUPa) przy brzegu, pomoście, innej jednostce pływającej lub np. boi. Najczęściej to przybijanie do brzegu i wyciąganie SUPa na plażę lub mocowanie go linką lub leashem do drzewa lub pomostu. Wszystkie te działania mają na celu ustabilizowanie deski i zapobiegnięcie jej samoistnemu odpłynięciu.

Leash –elastyczna linka (smycz) bezpieczeństwa mocowana do nogi (w kostce lub pod kolanem), która łączy nas z deską. W razie wpadnięcia do wody deska nie odpłynie od nas i nie zostaniemy bez niej np. na środku jeziora ani nie będziemy musieli jej gonić. Występują  w wersji spiralnej lub prostej. Specjalistyczne leashe typu rzecznego mogą być mocowane do kamizelek

Linka bungee – elastyczna linka znajdującą się na pokładzie deski SUP, która umożliwia przymocowanie do niej naszego bagażu. Deski zwykle posiadają jeden punkt mocowania na dziobie deski, jednak deski Touring mogą mieć jeszcze jeden na rufie. Linki bungee czasem potocznie nazywane są też bagażnikami na desce SUP.

Uchwyty - specjalne elementy konstrukcyjne na pokładzie deski SUP służące do jej wygodnego transportowania. Wykonane najczęściej z wytrzymałego materiału i ewentualnie pokryte warstwą neoprenu. Na pokładzie deski zawsze znajduje się co najmniej jeden uchwyt - zwykle na środku.

Dziób – przód deski, na którym najczęściej znajduje się „bagażnik” czyli linka bungee do mocowania naszego bagażu. Czasem nazywany nose (ang. nos)

Rocker - wygięcie deski do góry mające na celu lepsze radzenie sobie SUPa z falami. Najczęściej rocker występuje na dziobie deski, ale może także być na jej całej długości - stopniowo się zmniejszając. Takie deski z dłuższym rockerem zdecydowanie lepiej radzą sobie na falach - nie rozbijają się ona na SUPie, tylko możemy je płynnie pokonać.

Statecznik – inaczej fin to sztywna (finy rzeczne mogą być nieco bardziej elastyczne) płetwa z tworzywa sztucznego mocowana na spodniej stronie deski, służąca do utrzymania kursu SUPa. Wyróżniamy dwa główne rodzaje finów:

1. Slide-IN czyli fin, który wsuwamy w skrzynkę statecznikową i zatrzaskujemy płaską blokadą
2. US-Box czyli fin mocowany do skrzynki statecznikowej śrubą z płaską nakrętką

Możemy także wyróżnić kilka typów stateczników w zależności od ich zastosowania: rzeczne, kajakowe, centralne (mieczowe) itp.

Skrzynka statecznikowa – specjalna konstrukcja znajdująca się na spodniej stronie deski przy rufie służąca do montowania statecznika. Występuje w dwóch podstawowych wersjach- kompatybilnej z system Slide-IN lub US-Box. Dostępne są też adaptery pozwalające używać zamiennie tych dwóch rodzajów stateczników.

Burta - bok deski. Możemy rozróżnić dwie strony patrząc w kierunku dziobu deski - prawą burtę i lewą. W nomenklaturze żeglarskiej prawa burta nazywana jest też sterburtą, a lewa bakburtą. Burty deski bywają też nazywane rail (ang. szyna)

Rufa – tył deski, na którym może znajdować się D-ring do mocowania leasha, zawór czy KickPad. Czasem nazywana też tail (ang. ogon)

D-ring – metalowy półokrągły (w kształcie litery D) zaczep mocowany na pokładzie deski, służący do przyczepienia dodatkowych akcesoriów np. leasha, siedziska czy linki bungee.

Pompka ręczna – urządzenie ręczne służące do pompowania deski SUP do odpowiedniego ciśnienia. Składa się z uchwytu, tłoku, manometru i podstawki do zaparcia się stopami. Pompki ręczne posiadają najczęściej dwa tryby pracy – jeden do ciśnienia 10 PSI i drugi służący do dalszego pompowania powyżej 10 PSI. Pompki mogą również posiadać tryb wypompowywania.

Pompka elektryczna – urządzenie elektryczne służące do pompowania deski SUP. Pompki tego typu mogą posiadać także tryb wypompowywania. Dzięki swoim rozmiarom można je łatwiej transportować od swoich ręcznych odpowiedników.

Manometr – element pompki mierzący ciśnienie wewnątrz deski w trakcie pompowania.

Ciśnienie PSI -  jednostka ciśnienia lub naprężenia w brytyjskim systemie miar, oparta na sile ciężkości. 1 PSI = 0,07 bar. 1 bar = 14,5 PSI. Pamiętaj, żeby nigdy nie pompować deski powyżej podanego na zaworze maksymalnego ciśnienia, oraz żeby zostawiając deskę na słońcu obniżyć w niej ciśnienie, ponieważ gaz rozpręża się pod wpływem ciepła.

Zawór – urządzenie w desce służące do pompowania i wypompowywania powietrza z SUPa. W większości modeli jest to zawór typu bostońskiego (a dokładnie zawór Halkey-Roberts). Składa się on z trzech elementów: zakręcanej zatyczki (blokady), który chroni przed przypadkowym wypuszczeniem powietrza; właściwego gwintowanego zaworu z przyciskiem do wypuszczenia powietrza; części wewnątrz deski służącej do mocowania zaworu. Sugerujemy nie wykręcać nigdy zaworu jeśli nie jest to niezbędne do naprawy. Zawór bywa też nazywany wentylem.

Pędnik – inaczej żagiel, podstawowy element do pływania z wiatrem na desce SUP. Standardowy model zbudowany jest z masztu, bomu, stopy masztu i samego żagla – płachty żaglowej. Do deski mocujemy go za pomocą palety.

Siedzisko – składane podparcie, krzesełko montowane na pokładzie deski za pomocą uchwytów typu d-ring lub pasów. Pozwala na przyjęcie pozycji siedzącej. Dla poprawy komfortu wiosłowania stosuje się je z podnóżkami mocowanymi z przodu deski.

Worek wodoszczelny – torba, worek lub etui posiadające szczelne zamknięcie chroniące wnętrze przed dostaniem się wody. Najczęściej stosowane metody na zamknięcie takiego sprzętu to zamykanie strunowe lub rolowanie i zastosowanie zatrzasku. Pamiętaj – zawsze sprawdź swój wodoszczelny pojemnik przed wyruszeniem w drogę. Najlepiej zrobić to poprzez włożenie do środka kawałka kartki i zanurzeniu worka/etui na co najmniej 30 cm pod wodę.

Wiosło – urządzenie napędowe naszej deski SUP (moc tworzymy naszymi rękami), zwykle dzielone zgodnie z liczbą części, na które można je rozłożyć. Jego budowa składa się z pióra (ang. blade), trzonka i uchwytu (czasem nazywanego t-grip od swojego kształtu litery "T"). Standardowe wiosło do deski SUP bywa czasem zwane pagajem. Wiosło może być wykonane z różnych materiałów np. aluminium, włókna szklanego lub węglowego. Wiosło może występować także w wersji kajakowej posiadając zamiast uchwytu drugie pióro.

Carbon – karbon, inaczej włókno węglowe. Materiał wykorzystywany przy produkcji laminatów i kompozytów stosowanych przy wytwarzaniu desek SUP lub wioseł. Włókno węglowe jest bardzo lekkie, wytrzymałe i odporne chemicznie.

Fiberglass – włókno szklane. Materiał wykorzystywany przy produkcji kompozytów. Stosowany przy produkcji np. wioseł do desek SUP. Fiberglass GRP (ang. glass reinforced plastic) cechuje duża wytrzymałość, sztywność, oraz lekka waga. W przeciwieństwie do produktów wykonanych z aluminium włókno szklane pęka przy przeciążeniu, a nie zgina się.

Aluminium – potocznie różne stopy glinu. Materiał wykorzystywany w produkcji np. wioseł do desek. Stopy aluminium posiadają dużą plastyczność, są lekkie i dość trwałe. W przypadku większych przeciążeń mogą się wyginać.

Kamizelka ratunkowa – obowiązkowy element na pokładzie deski SUP; osobisty sprzęt ratunkowy pozwalający na utrzymanie się na powierzchni wody. W zależności od wyporności możemy rozróżnić kamizelki wypornościowe, asekuracyjne(wyporność poniżej 100N) i ratunkowe (co najmniej 100N). Dodatkowo kamizelki ratunkowe powinny być wyposażone w kołnierz wokół szyi, który utrzymuje naszą głowę w odpowiedniej pozycji nad wodą. Kamizelki są najczęściej wyposażone w odblaski (lub wykonane są z materiałów o jaskrawych kolorach) i gwizdki. Dostępne są również pneumatyczne kamizelki, które pompujemy w przypadku wpadnięcia do wody. Występują także wersje dostosowane do użytkowania przez psy.

Restube – system ratunkowy wykorzystujący pneumatycznie pompowane bojki w jaskrawym kolorze. Kompaktowy i bardzo lekki. Uruchamiany przez pociągnięcie uchwytu.

WindSup

Bom – „uchwyt” do sterowania żaglem, składający się z 2 poręczy wykonanych z rur aluminiowych lub węglowych połączonych przy pomocy łącznika przedniego umożliwiającego mocowanie bomu do masztu oraz przedłużki pozwalającej na regulację jego długości. Przedłużka zakończona jest łącznikiem tylnym służącym do mocowania żagla

Nok bomu – tylna końcówka bomu, umożliwiająca połączenie z rogiem szotowym żagla

Głowica bomu – przednia część bomu wyposażona w klamrę, służąca do mocowania go do masztu

Maszt – rura z tworzywa sztucznego lub metalu służąca do mocowania żagla

Kieszeń masztowa – materiałowa kieszeń przyszyta wzdłuż liku przedniego do mocowania masztu

Lik przedni – przednia krawędź żagla pomiędzy rogiem halsowym a topem

Lik wolny – tylnia krawędź żagla

Lik dolny – dolna krawędź żagla pomiędzy rogiem szotowym i halsowym

Fał – ogólna nazwa lin służących do podnoszenia ruchomych elementów ożaglowania, omasztowania i innych

Róg szotowy -  boczny róg żagla wyposażony w remizkę, umożliwiającą połączenie linką szotową z nokiem bomu.

Róg halsowy – dolny róg żagla wyposażony w remizkę, umożliwiającą połączenie linki halsowej ze stopą masztu

Top / róg topowy – górny (szczytowy) róg pędnika

Bryt – powierzchnia żagla między dwoma listwami. Może być wykonana z monofilmu lub dakrona

Listwa – specjalne usztywnienie żagla wsuwane do kieszeni listwowej

Miecz – dodatkowy statecznik mocowany na środku deski

Stopa masztu – element łączący dolną część masztu z paletą przymocowaną do winduspa. Bywa też nazywana piętą masztu. Wyposażona jest w bloczek, knagę oraz linkę służącą do napięcia żagla wzdłuż masztu.

Fał startowy – elastyczna lina służąca do wyciągania żagla z wody

Paleta – specjalny łącznik między żaglem a deską, wkręcamy go w insert znajdujący się na górnym pokładzie windsupa

Strap/Footstrap – uchwyt pozwalający na wsunięcie do niego stopy i trzymanie ich tam podczas pływania

Remizka – "oczko do żagla", specjalna kształtka metalowa lub plastikowa, zabezpieczająca brzeg otworu w żaglu przed przecieraniem tkaniny przez linę przechodzącą przez ten otwór.

Taklowanie– łączenie ze sobą części składowych pędnika

Trymowanie – ustawianie i regulacja poszczególnych części pędnika służące uzyskaniu najbardziej optymalnego jego kształtu, dopasowanego do warunków pogodowych, budowy ciała żeglarza oraz jego umiejętności. Dokonywane jest za pomocą napięcia linek regulacyjnych (np. fałów), listew, długości i wysokości mocowania bomu itp.

Kategorie desek stand up paddle

ALLROUND

Allround to najszersza i najlepiej sprzedająca się deska ze wszystkich kategorii. Są ogólnie szersze, grubsze / mocniejsze i dłuższe niż deska Surf do pływania na falach, ale krótsze niż większość desek turystycznych Touring. Większość desek w tej kategorii doskonale nadaje się do rekreacyjnego wiosłowania w spokojnych wodach, czego szuka większość ludzi. Niektóre deski allround są oparte na desce surfingowej, dzięki czemu można je stosować na spokojnych wodach, a także próbować swoich sił na małych i surfować. Inne deski allround są zaprojektowane do aktywności takich jak joga, fitness czy wędkarstwo.

TOURING

Touring to deski turystyczne. Są idealne na spokojną lub lekko falującą wodę, ponieważ są długie i mają spiczasty przód. Pozwala to na bardziej kierunkową jazdę i lepsze „przecinanie” tafli wody. Deski turystyczne zwykle mają więcej uchwytów oraz gadżety do przechowywania rzeczy na powierzchni SUP’a. Deski te wykazują mniej nadsterowności podczas wiosłowania dzięki węższemu i dłuższemu profilowi.

RACE/SPORT

Race/Sport to wyścigowe deski. Mogą wyglądać dość podobnie do sup’ów turystycznych, ale są węższe i dłuższe. Dlatego są bardzo szybkie w wodzie, ale z drugiej strony są mniej stabilne niż deski turystyczne, co czyni je idealnymi dla wioślarzy o dobrej stabilności. Nadsterowność tych desek jest nawet mniejsza niż Touring’owych.

TEAM

Team to paddleboard’y drużynowe. Wyjątkowo duża deska z ogromną wypornością. Charakteryzuje się także wielką stabilnością. Zaangażuj całą rodzinę i przyjaciół do zabawy w wodzie. Idealny do wypożyczalni, klubów żeglarskich i basenów. Nadaje się do rozlewisk i rzek. Może działać również jako tratwa.

WINDSUP

WindSUP to pompowana deska z możliwością połączenia z żaglem windsurfingowym, WindSUP, to duże stabilne SUP’y, które nadają się do nauki windsurfingu. Możesz wygodnie stanąć na desce, podnieść pędnik i zacząć uczyć się techniki sterowania żaglem.

RIVER

River  to specjalna wersja desek SUP przeznaczona do pływania na rzekach z wartkim nurtem i bystrzycach. Posiadają specjalną, wytrzymałą konstrukcję, która ułatwia manewrowanie i kontrolę nad kierunkiem płynięcia. Deski typu River są krótsze i szersze dlatego doskonale radzą sobie na rwących rzekach. Przeznaczone są dla zaawansowanych użytkowników.

WAVE/SURF

Wave/Surf to również specjalna wersja desek SUP dedykowana dla miłośników surfowania po falach. Są to zwykle modele krótsze i nieco węższe niż standardowe paddleboardy. Najczęściej też mają ostrzej zakończoną rufę, żeby ułatwić manewrowanie na fali.